Adrenokortikotropik Hormon (ACTH), hipofizin ön lobunda üretilen polipeptid yapıda bir hormondur. Böbrek üstü bezinin kabuk kısmını uyarır ve buradan steroid yapılı hormonların salgılanmasını sağlar. Hipotalamus-hipofiz-adrenal aksın önemli bir ögesidir. Genellikle biyolojik strese karşı olarak üretilmektedir. En önemli etkisi ise, adrenal korteksten kortikosteroid hormonların ve kortizolün salgılanmasını uyarıcı etkisidir.
Adrenokortikotropik Hormon
ACTH normal değeri
Sabah saatlerinde 10-60 pg/ml arasında olmalıdır. Sabah saatlerinde 60’ın üzerinde olması, 10’un altında olması iste düşük olarak kabul edilmektedir. Testin sabah yapılması çok önemlidir. Nedeni ise, bu hormon gün içinde değişkenlik göstermektedir. Sabah 06:00-08:00 arasında en yüksek, akşam ise 21:00-22:00 saatlerinde en düşük seviyededir.
ACTH testi neden yapılamaktadır?
Düşük veya yüksek kortizol seviyesinin nedenlerini araştırmak amacı ile yapılmaktadır. Kortizol yükseliği veya düşüklüğü olan kişilerde, bunun hipofiz bezinden mi yoksa böbrek üstü bezinden mi kaynaklı olduğunu anlamak için yapılmaktadır.
ACTH yüksekliğinin nedenleri
Cushing hastalığı
Ektopik ACTH üreten tümörler
Hipofiz bezi dışındaki tümörlerden adrenokortikotropik hormonu salgılanır. Bu hormon üretimi böbrek üstü bezini uyarır ve kortizol seviyesini yükseltir.
Hipofiz bezi dışında ACTH üreten tümörler;
- Timus karsinoidi
- Bronş kanseri
- Akciğer kanseri
- Pankreas tümörleri
- Medüller tiroid kanseri
- Feokromositoma
- Nöroblastoma
- Gangliyoma
Addison hastalığı
ACTH düşüklüğünün nedenleri
- Kortizol (steroid) tedavisi; tedavi amacı ile verilen kortizol hormonu hipofizden adrenokortikotropik hormon salınımı baskılamaktadır.
- CRH yetersizliği yapan hastalıklar; CRH düşüklüğü hipofizden adrenokortikotropik hormon üretiminin azalmasına neden olmaktadır. Sarkoidoz, mantar enfeksiyonları, tüberkiloz ve bazı tümörler bu duruma neden olabilmektedir.
- Böbrek üstü bezi tümörleri; Adrenal adenom veya karsinomlar
- Hipofiz yetersizliği; Hipofiz bezindeki sorundan kaynaklı olarak az üretilmesi durumudur. Radyoterapi tedavisi, kanama, enfeksiyonlar, beyin hasarı, kafa travmaları gibi durumlar hipofiz yetersizliğin neden olabilmektedir.
Tablo olarak;
| Hastalık | ACTH | Kortizol |
|---|---|---|
| Cushing Hastalığı | Artar | Artar |
| Cushing Sendromu | Azalır | Artar |
| Adisson Hastalığı | Artar | Azalır |
| Hipofiz Yetmezliği | Azalır | Azalır |
En son haberler ve güncellemeler için Instagram, Twitter, YouTube, Telegram Haber ve Telegram Sohbet hesaplarımızı takip edebilirsiniz.
